Relaties & familie

Samenlevingsvormen
Wie in Nederland zijn relatie juridisch wil laten vastleggen, heeft drie mogelijkheden: het huwelijk, het geregistreerd partnerschap en het samenlevingscontract.

Het huwelijk
Het sluiten van een huwelijk is oorspronkelijk de wettelijk geregelde samenlevingsvorm. De wet beschouwt het huwelijk als een duurzaam samenlevingsverband van één vrouw en één man of twee mensen van hetzelfde geslacht. In de ogen van de wetgever is sprake van een lotsverbondenheid van de echtgenoten. Het huwelijk kan alleen worden verbroken door echtscheiding. Daarvoor is vereist dat het huwelijk duurzaam is ontwricht. De wet regelt in het Burgerlijk Wetboek uitgebreid de gevolgen van het huwelijk. Zo is er in beginsel een gemeenschap van goederen tussen de echtgenoten. 

Per 1 januari 2018 is de wettelijke regeling van de gemeenschap van goederen aanzienlijk gewijzigd. Als men voor 2018 getrouwd is, geldt het systeem van algehele gemeenschap van goederen: alle bezittingen en schulden van de echtgenoten zijn automatisch gemeenschappelijk behoudens hetgeen ontvangen is uit een erfenis of schenking met uitsluitingsclausule.

Als het huwelijk is aangegaan na 1 januari 2018 is bij het sluiten van het huwelijk zonder vooraf opgemaakte huwelijkse voorwaarden een beperkte gemeenschap van goederen ontstaan. Dit houdt in dat alles wat voor het huwelijk privé was ook privé blijft, ongeacht of er sprake is van verkrijging onder uitsluitingsclausule. Alles wat na het huwelijk door de echtgenoten wordt verkregen wordt wel gemeenschappelijk. Wat aan de echtgenoten gezamenlijk toebehoorde voor het huwelijk, blijft ook na sluiting van het huwelijk gewoon gemeenschappelijk. Ook erfenissen en schenkingen blijven automatisch privé van de echtgenoot die deze verkrijgt.

Op verschillende punten kunt u van de wettelijke regeling afwijken. Zo kan men de gemeenschap van goederen helemaal uitsluiten, verder beperken of juist uitbreiden. Hiervoor is dan wel een akte van huwelijkse voorwaarden vereist.

Het geregistreerd partnerschap
Op 1 januari 1998 is het geregistreerd partnerschap ingevoerd. Het biedt de mogelijkheid aan twee personen van verschillend of van hetzelfde geslacht om hun relatie bij de burgerlijke stand te laten registreren. Er is dan geen sprake van een huwelijk maar veel gevolgen die voor het huwelijk gelden, zijn door de wet van toepassing verklaard. Ook hier is in beginsel sprake van gemeenschap van goederen. Afwijken van de wettelijke regeling is ook hier mogelijk door het maken van partnerschapsvoorwaarden.

Het samenlevingscontract
Natuurlijk is het ook mogelijk om niet te kiezen voor het huwelijk of een geregistreerd partnerschap maar zelf afspraken te maken in een akte. Deze kunt u dan vastleggen in een samenlevingscontract. Dit is dus in de eerste plaats een overeenkomst die u samen met uw partner sluit over de gevolgen van uw samenwoning, Daarnaast worden er in toenemende mate andere (wettelijke) gevolgen aan het samenlevingscontract verbonden. Anders dan bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap leidt het sluiten van een samenlevingscontract niet tot een gemeenschap van goederen en wordt dit niet vastgelegd bij de burgerlijke stand. Ongetrouwde partners zijn volgens de wet geen erfgenaam van elkaar; hiervoor is een testament nodig.